متابولیسم چیست؟

توضیحات

منتشر شده در دوشنبه, 01 ارديبهشت 1393 20:48

بازدید: 17862

 متابولیسم چیست؟

به بیانی بسیار ساده، متابولیسم به مجموعه ی پروسه های بیوشیمیایی، و فیزیولوژیکی بدن انسان برای حفظ حالت هومیواستازی، نیز تجزیه ی مواد غذایی مصرفی توسط بدن، و همچنین استفاده از انرژی موجود در آنها اطلاق میگردد. یا به بیانی دیگر، متابولیسم مجموعه ی عملکرد های بیوشیمیایی بدن انسان می باشد.
همچنین، سرعت سوزاندن کالری های موجود در مواد غذایی مصرف شده توسط سلولهای بدن، به نرخ متابولیکی بدن انسان مرتبط می باشد. هر چه متابولیسم بدن سریع تر باشد، بدن با سرعت و نیز کارایی بیشتری قادر به هضم و جذب غذا ها و نیز سوزاندن چربی ها می باشد.
بدن انسان همواره و در تمامی شرایط، حتی در هنگام خواب و استراحت، در حال سوزاندن کالری می باشد. این کالری ها صرف کمک به حفظ حالت هومیو استازی بدن می گردند. زیرا که تمامی سلولها، بافت ها، و نیز ارگان های بدن انسان، برای انجام فعالیت های طبیعی خود نیازمند به صرف انرژی می باشند. به عنوان مثال، قلب برای پمپ کردن خون در سرتاسر بدن، ریه ها برای انجام عمل تنفس، و نیز سلول های مغزی(حتی در حالت خواب)،  برای انجام  کلیه ی فعالیت های خود نیازمند به صرف انرژی می باشند.
برخی از افراد به طور طبیعی دارای سرعت متابولیسم پایین تری نسبت به سایرین می باشند. این دسته از افراد سخت تر می توانند وزن خود را کم نمایند؛ و نیز بیشتر مستعد ابتلا به چاقی می باشند. به طور کلی، فعالیت های سلولی در سلولهای کودکان و نیز جوانان سریع تر بوده و بدین واسطه نیز در افراد جوانتر سرعت متابولیسم بالاتر می باشد. همچنین، به طور معمول با افزایش سن سرعت متابولیسم در یک فرد کاهش خواهد یافت.
به طور کلی، سرعت متابولیسم در بدن یک فرد، از بافتی تا بافت دیگر متفاوت می باشد. به عنوان مثال، سرعت متابولیسم در بافتهای ماهیچه ای بدن به مراتب بالا تر از سرعت متابولیسم در بافت چربی بدن می باشد.
 این بدان معناست که بافت های ماهیچه ای بدن قادر به سوزاندن مقادیر بالاتری از انرژی در مقایسه با بافتهای چربی می باشند.
 شایان ذکر است که بافتهای ماهیچه ای حتی در حالت استراحت کامل (به عنوان مثال در حالت نشستن بدون حرکت و یا حتی در هنگام خواب) نیز، قادر به مصرف و سوزاندن انرژی بسیار بیشتری در مقایسه با بافت های چربی میباشند.

این یکی دیگر از  مکانیزم هایی است که بر اساس آن ورزش کردن به حفظ سلامتی و همچنین به کاهش وزن بدن کمک می نماید. ورزش کردن، علاوه بر کمک به بهبود عملکرد کلیه ی سلولها و ارگانهای بدن، به افزایش جرم ماهیچه های بدن نیز کمک نموده و بدین واسطه موجب افزایش سرعت متابولیسم بدن می گردد.
حتی در حالتی که فرد به انجام هیچگونه فعالیت بدنی ای نیز مشغول نمی باشد، بدن همچنان قادر می باشد مقدار کالری بیشتری را فقط به واسطه ی افزایش سرعت متابولیسم خود بسوزاند. البته لازم به ذکر است که برای حفظ سرعت بالای  متابولیسم، پیروی از یک برنامه ی ورزشی مداوم و مستمر به فرد توصیه می گردد.

  چه عواملی می توانند منجر به کاهش سرعت متابولیسم گردند؟
 رژیم های طولانی مدت:
 
بدن انسان در طول دوران تکاملی خود، قادر بوده تا خود را به بهترین نحو به محیط اطراف وفق داده، و بدین واسطه شانس زنده ماندن خود را افزایش دهد. بدیهی است که در طول دوران تکامل فیزیولوژیکی انسانها، آب، مواد غذایی و نیز دیگر مایحتاج انسانها همیشه به مقدار مورد نیاز آنها فراهم نبوده است.  در طول دوران تکامل فیزیولوژیکی، بدن انسان این توانایی را یافته است که  نیاز های خود به مواد غذایی را تحت شرایط قحطی کاهش دهد. که این به نوبه ی خود منجر به افزایش احتمال بقای فرد در شرایط قحطی می گردد.
 
اجداد ما در طول دوران زندگی خود بارها مواجهه با شرایط سخت و نیز کمبود غذا را تجربه کرده اند، و انسان امروزی از نظر فیزیولوژیکی، نتیجه ی تکامل فیزیولوژیکی اجداد خود می باشد. در گذشته، مواد غذایی به صورت فصلی در اختیار اجدادمان قرار داشته اند. آنها تابستانها از انواع گوشت ها و میوه ها استفاده نموده و خود را برای زمستان آماده می نمودند.
حال آنکه در زمستان تهیه ی غذا  برای اجدادمان دشوار تر بوده است. در طول دوران تکامل فیزیولوژیکی، بدن انسان به مرور این توانایی را یافت تا خود را با شرایط محیط وفق دهد. حال آنکه، بدن انسان امروزی قادر به تشخیص قحطی از رژیم غذایی نمی باشد. امروزه، فردی که رژیم می گیرد، در حقیقت به بدن خود این سیگنال را می دهد که مواد غذا یی به مقدار کافی و مورد نیاز بدن در دسترس نمی باشند. این همان سیگنالی است که در شرایط قحطی مواد غذایی (به عنوان مثال کمبود غذا در فصل زمستان)  در بدن اجداد ما تولید می گردیده است.

شرایط قحطی، بدنهای اجداد مان را به نحوی تکامل داد، که در تابستان قادر باشند غذا های مصرفی را ذخیره، و در زمستان نیز قادر باشند از این چربی های اندوخته برای گرم نگاه داشتن و نیز انجام دیگر فعالیت های متابولیکی خود استفاده نمایند.

پیروی از رژیم های غذا یی بسیار محدود از نظر کالری، بدن انسان امروزی را در حالتی همانند حالت قحطی که اجدادمان در گذشته با آن رو به رو بوده اند  مواجه می نماید؛ که این برای بدن دو ضرر بسیار اساسی دارد:
اول اینکه پیروی از  اینگونه رژیم های غذا یی، متابولیسم بدن و نیز توانایی بدن در سوخت و ساز مواد غذایی و نیز انجام دیگر عملکرد های فیزیولوژیکی را به مقدار قابل توجهی کاهش می دهد. که این به نوبه ی خود منجر به افزایش وزن خواهد گشت. همچنین کاهش متابولیسم مضرات دیگری نیز برای بدن داشته که از جمله ی آنها می توان به پیدایش اختلالات هورمونی و نیز پیدایش مشکلات روحی و روانی اشاره نمود.

دوم اینکه، بدن افراد به واسطه ی پیروی از  اینگونه رژیم های غذا یی بسیار مستعد چاقی می گردد. این تا حدودی به دلیل کاهش نرخ متابولیسم بدن در این دسته از افراد می باشد. اما دلیل عمده ی آن به نحوه ی تکامل فیزیولوژیکی بدن انسان بر می گردد. همانگونه که گفته شد بدن اجداد ما قادر بوده به هنگام فراوانی غذا، غذا ها را به صورت چربی در بدن ذخیره نموده، و به هنگام قحطی از این ذخایر استفاده نماید.  حال آنکه در زمانهای قدیم، دوره های فراوانی و قحطی ماه ها از یکدیگر فاصله    داشته اند، و به طور معمول، قبل از فرا رسیدن یکی دیگر از دوران فراوانی، تمامی ذخایر چربی موجود در بدن  اجدادمان به پایان می رسیدند.

حال آنکه امروزه، غذا همواره و به مقادیر فراوان در دسترس می باشد. و انسان امروزی به نادرستی و به دلیل پیروی از رژیم های غذایی نادرست، این سیگنال های قحطی را به اشتباه به بدن خود فرستاده و بدن را مستعد به ذخیره ی چربی می نماید. در این حالت، به هنگام مصرف مواد غذایی، بدن فرد رژیم گیرنده دقیقاً همانند بدن اجدادمان پاسخ گفته و قسمت عمده ی مواد غذایی مصرف شده را ذخیره می نماید. این یک واکنش بسیار منطقی فیزیولوژیک توسط بدن بوده، و بدن با انجام این کار در واقع سعی دارد تا احتمال بقای خود در شرایط قحطی را افزایش دهد.

حال آنکه قحطی ای در کار نمی باشد، و قبل از اینکه تمامی چربی های ذخیره شده در نتیجه ی مصرف غذا به اتمام برسند، فرد بار دیگر به خوردن غذا اقدام می نماید، و بدین واسطه این چربی ها هر روز بیشتر بر روی هم انباشته می گردند.
رژیم های شدید مقطعی فقط در سیگنال های فیزیولوژیکی بدن اختلال ایجاد نموده و موجب کاهش نرخ متابولیسم و مهم تر از همه مستعد نمودن افراد به چاقی می گردند.

به این گونه رژیم ها، رژیم های یو یو نیز اطلاق می گردد. این بدان معناست که پس از اتمام هر دوره از این رژیم های غذایی بسیار محدود و سخت، و نیز پس از کاهش نسبی وزن بدن، مجدداً و به سرعت وزن بدن به حالت قبل و نیز مشابه و یا حتی چاقتر از زمان قبل از رژیم غذایی باز میگردد. و هر دوره از این رژیم ها نیز، متابولیسم بدن را کند تر، کارایی بدن در سوزاندن چربی ها را کمتر و نیز بدن را برای ذخیره ی چربی مستعد تر می نماید.

در رژیم غذایی خود هیچگاه هیچ کدام از وعده های غذایی را فراموش نکنید!
خوردن غذا با مقادیر کمتر و به تعداد دفعات بیشتر، بسیار سالم تر از خوردن وعده ها ی غذایی بسیار حجیم، و با تعداد دفعات کمتر می باشد.